W Baranowie na Mazowszu powstaje Centralny Port Komunikacyjny. Ma być stacja węzłowa dla kolei dużych prędkości, ma być ogromne lotnisko. To był sztandarowy projekt rządu PiS. Opozycja miała wątpliwości, protestowali mieszkańcy, mający być wywłaszczani. Teraz, po zmianie władzy ważą się losy projektu. Zdaniem ekspertów nowy rząd nie wyrzuci go w całości do kosza. Może jednak całkowicie zmienić.
„Przyszłość Centralnego Portu Komunikacyjnego rozstrzygnie się w transparentny sposób” – zapowiedział we wtorkowym exposé Donald Tusk. Podkreślił, że w proces podejmowania decyzji o losach tego projektu będą zaangażowani niezależni eksperci. Sztandarowa inwestycja infrastrukturalna rządu PiS była krytykowana w kwestii skali, kosztów i harmonogramu. Teraz projekt ma przejść audyt.
Zdecydują co dalej
Nowa sejmowa większość zapowiedziała kompleksowy audyt, który ma sprawdzić dotychczasowe wydatki poniesione na tę inwestycję. A potem zdecydować, co dalej. – Mamy w tym projekcie wiele elementów ukrytych, a szczegóły, które czasem wychodzą, budzą wątpliwości. Dlatego rzetelna ocena ryzyk związanych z tym projektem jest kluczowa – mówi ekspert ds. infrastruktury kolejowej Piotr Malepszak. Jak ocenia, nowy rząd najprawdopodobniej nie wyrzuci projektu CPK całkowicie do kosza.. Choć nie wiadomo, w jakim zakresie będzie on kontynuowany. – W kampanii wyborczej były zapowiedzi dotyczące wycofania się z projektu CPK. Nie sprecyzowano jednak, czy z całego projektu, czy tylko z jego części. To ma pokazać audyt, o którym w ostatnich tygodniach dużo się mówi. W tym roku mija już pięć lat funkcjonowania spółki CPK. To dobry moment, żeby przyjrzeć się różnym kwestiom – mówi agencji Newseria Biznes Piotr Malepszak, pełnomocnik prezydenta Gdańska ds. kolejowych. Jego zdaniem audyt pokaże priorytety, na których trzeba się skupić.
Projekt CPK
Centralny Port Komunikacyjny to planowany od kilku lat węzeł przesiadkowy, który ma powstać między Warszawą i Łodzią. W założeniu ma zintegrować transport lotniczy, kolejowy i drogowy. W pierwszym etapie, który zgodnie z harmonogramem ma się zakończyć w 2027 roku, planowane jest uruchomienie w podwarszawskim Baranowie nowego, centralnego lotniska dla Polski. Będzie ono w stanie obsłużyć ok. 40 mln pasażerów rocznie. W kolejnych latach ma być ono modułowo rozbudowywane – do ok. 65 mln pasażerów w horyzoncie 2060 roku. Dodatkowo w ramach projektu ma powstać również 12 nowych, szybkich tras kolejowych. W tym 10 tzw. szprych prowadzących z różnych regionów Polski do Warszawy i CPK. Łącznie to prawie 2 tys. km nowych linii, które zgodnie z harmonogramem mają być gotowe do końca 2034 roku. Cały hub komunikacyjny ma natomiast otaczać tzw. Airport City, czyli powiązany z lotniskiem kompleks usługowy (hotele, budynki usługowe i biurowe, parkingi, centrum logistyczne etc.).
2027 rok nierealny
Zdaniem rozmówcy agencji informacyjnej Newseria, pierwszy odcinek linii kolejowej Warszawa–Łódź nie powstanie w 2027 ani 2028 roku. Sukcesem będzie, jeśli stanie się to przed 2035 rokiem. – Tam mamy m.in. 10-kilometrowy tunel wyjazdowy z Warszawy. Przechodzi on po zachodniej części miasta. To nie są elementy infrastruktury, które buduje się w dwa lata. Podobnie z lotniskiem – nie opowiadajmy bajek, że ktoś zbuduje lotnisko do 2027 roku, żeby móc je oddać do użytkowania dla pasażerów w 2028 roku. Takie rzeczy fizycznie się nie dzieją. Tym bardziej jeśli weźmiemy pod uwagę to, na jakim etapie procesu inwestycyjnego jesteśmy. Nie mamy pozwoleń na budowę, nie mamy decyzji lokalizacyjnych. Nie mamy wybranych wykonawców i nie mamy gotowych projektów dokumentacji – wskazuje ekspert ds. infrastruktury kolejowej. CPK ma być największą inwestycją infrastrukturalną w dotychczasowej historii Polski. Zwolennicy wskazują, że jest konieczny, da impuls rozwoju przeciwnicy obawiają się, że projekt może zahamować rozwój portów regionalnych.
Nowa sejmowa większość zapowiada audyt
Nowa sejmowa większość – złożona z KO, Trzeciej Drogi i Lewicy – w kampanii postulowała rezygnację z budowy CPK. Jak na razie zapowiedziano kompleksowy audyt, który ma sprawdzić dotychczasowe wydatki poniesione na tę inwestycję i pokazać, w jaki sposób dalej podejść do tego projektu. – Ten audyt ma ujawnić informacje, które nie pojawiały się w przestrzeni publicznej. Musimy poznać faktyczne koszty tej inwestycji. Dowiedzieć się, jakie są prognozowane potoki pasażerów i towarów na tych liniach kolejowych. Kiedy poznamy te wszystkie liczby, opinia publiczna zobaczy, jak ten projekt faktycznie wygląda – mówi Piotr Malepszak. Pełnomocnik rządu PiS ds. CPK Marcin Horała wielokrotnie podkreślał, że rezygnacja z tego projektu byłaby trudna i kosztowna. Wiązałaby się m.in. z koniecznością zmiany specustawy o CPK i zwrotu pieniędzy, które Polska już otrzymała z Unii Europejskiej. Bezpośrednie koszty zamknięcia tego projektu wiązałyby się z ok. 3–4 mld zł strat poniesionych m.in. na wykonanie studium, inwentaryzacje środowiskowe, zamówione projekty.
Sama kolej bez lotniska?
Prezydent Andrzej Duda zapowiedział, że CPK jest jednym z kluczowych dla Polski projektów i będzie go bronił, korzystając ze swoich prezydenckich uprawień. Innymi słowy, nowa większość sejmowa może się spodziewać prezydenckiego weta w razie ustawy likwidującej CPK. – Po audycie w najbliższych kilku miesiącach nowa władza będzie musiała podjąć decyzję, co dalej. Czy robimy wszystko, czy część. Zakładam, że nie będzie sytuacji, w której nie robimy niczego. Na pewno część inwestycji będzie jednak realizowana – ocenia ekspert. Wśród rozważanych opcji jest m.in. rezygnacja z części lotniskowej i realizacja samego programu kolejowego. Zdaniem rozmówcy agencji Newseria, 2025 rok powinien być już etapem pierwszych przetargów na odcinku linii kolejowych. Od 2026 roku budowa powinna ruszyć. W poniedziałek 11 grudnia spółka CPK poinformowała o uzyskaniu decyzji środowiskowej dla pierwszego z dwóch odcinków projektowanej linii Kolei Dużych Prędkości między Warszawą i Łodzią. Natomiast w ciągu najbliższych dni ogłosi przetarg na drążenie tunelu dalekobieżnego pod centrum Łodzi.
(Newseria)