O większości ziem kresowych mówi się niekiedy, że są litewskie czy też ruskie. O dawnej Litwie pisałem w poprzednim artykule. Dzisiaj chciałbym się zająć Rusią. Podobnie jak w przypadku Litwy jest to dla mnie pojęcie historyczne i przykładanie go do dzisiejszych ziem bywa mylące.
Między Ukraińcami a Rosjanami toczy się spór o to, kto jest kontynuatorem dawnej Rusi. W sumie Ukraina ma większe prawa do tego dziedzictwa historycznego. Rosja jako kontynuator Rusi, to jakby jakieś peryferia Imperium Rzymskiego jak na przykład Rumunia, ogłosiły się jego kontynuatorem. Ukraina jako kontynuacja Rusi to jakby dzisiejsze Włochy traktować jako kontynuację Imperium Rzymskiego. Bliżej, bliżej …ale też nie do końca prawda…
Ruś to nazwa historyczna
Równe z Ukraińcami prawa do dziedzictwa po Rusi mieliby dzisiaj Nowogrodzianie (Słowianie Ilmeńscy) …gdyby żyli …gdyby nie zostali eksterminowani przez Moskali. Nowogród był bowiem równie ważnym miastem Rusi jak Kijów. Prawo do dziedzictwa po Rusi mają także Białorusini. Oni, choć bardziej wiążą swoją historię z Wielkim Księstwem Litewskim, to jednak od ruskich korzeni też się nie odcinają. Wszak tylko u nich pozostał rdzeń „-ruś” w nazwie kraju i „-rusini” w nazwie narodu.
Ruś to nazwa historyczna i tyle. Używanie jej w odniesieniu do współczesnej polityki powoduje tylko zamieszanie i służy manipulacjom.
Jeszcze większe zamieszanie jest z etniczną nazwą Rusinów, pochodzącą od Rusi. W różnych okresach i kontekstach nazwa „Rusini” występuje w następujących znaczeniach:
-Pierwotnie Rusinami określano poddanych dynastii Rurykowiczów.
-Później zawężano ją do tych mieszkańców ziem, uważanych za „ruskie”, którzy przyjęli prawosławie
-Niekiedy określano nią wszystkich prawosławnych Słowian
-Rusinami zwane były też wszystkie plemiona, ludy narody, zwane „wschodniosłowiańskimi”. Oczywiście łączyło się to z odwiecznymi sporami gdzie jest granica między Słowianami „zachodnimi” i „wschodnimi”.
-Często utożsamia się Rusinów z Ukraińcami.
-Gdy zaczął się proces formowania politycznego narodu ukraińskiego, tych „nieuświadomionych” narodowo zwano właśnie Rusinami
-W Polsce często Rusinami nazywali się ci, którym etnicznie bliżej było do Ukraińców i Białorusinów ale politycznie utożsamiali się z Polską czy Rzecząpospolitą (
-Rusinami albo Karpatorusinami nazwali się niegdyś niektórzy Huculi, Bojkowie, Łemkowie i mieszkańcy Zakarpacia, którzy próbowali tworzyć odrębny naród.
– Niektórzy Łemkowie (nazwa własna Rusnacy) do dzisiaj uważają się za odrębny naród „rusiński”. Sporo mieszkańców Zakarpacia tak się określa. Raczej niewiele takowych wśród dzisiejszych Hucułów i Bojków.
Nazwy wieloznaczne
Sporo różnych znaczeń wymieniłem. Pewnie można ich wymienić znacznie więcej. Ruś i Rusini to nazwy wieloznaczne i historyczne. Jeśli w historii o nich mowa, to zawsze trzeba brać pod uwagę kontekst i okres historyczny, żeby wiedzieć o kogo tak naprawdę chodzi. W kontekście współczesnej polityki lepiej dać sobie spokój z używaniem tych określeń Ruś i Rusini, bo to tylko zamieszanie wprowadza.
Klaudiusz Wesołek