czwartek, 28 marca, 2024

Chełmszczyzna, centrum dawnych Grodów Czerwieńskich

Zapraszam do dalszej podróży po kresowych krainach. Tym razem chciałbym zabrać was w moje rodzinne strony, czyli na Chełmszczyznę. Pod tą nazwą rozumiem wschodni pas województwa lubelskiego, na południe od Podlasia i Polesia, mniej więcej pokrywający teren gierkowskiego województwa chełmskiego i zamojskiego. Niektórzy uważają, że „Zamojszczyzna” to odrębny region. Nie zgadzam się z tym, ale teraz nie chcę zgłębiać tego tematu. Jeśli ktoś pragnie dowartościowania Zamościa z okolicami, to mogę zgodzić się na nazwanie tej krainy „ziemią chełmsko-zamojską” ale w skrócie będę używał nazwy Chełmszczyzna.
Prawdopodobnie tu było centrum krainy, zwanej Grodami Czerwieńskimi, o których wspominał ruski kronikarz Nestor. Przez kilka wieków był to teren sporny między Polską a Rusią (kijowską a potem wołyńską i halicko-wołyńską). Do tego sporu dołączyły jeszcze Węgry. Ostatecznie do Korony Polskiej przyłączyła Chełmszczyznę nasza kobieta król – Jadwiga. Chełmszczyzna, stanowiąc jedną z ziem województwa ruskiego, należała do Polski do rozbiorów a po odrodzeniu państwa polskiego, stała się znów jego częścią, choć długo była przedmiotem sporu z Ukraińcami.
Kiedyś była to typowo kresowa kraina, gdzie kultura polska stykała się z kulturą rusińsko-ukraińską a w małych miasteczkach także z żydowską. Można jednak powiedzieć, że kresowy charakter tej krainy raczej przeminął, w związku z wysiedleniem Ukraińców i pod wpływem kultury PRL. Kiedy przyjeżdżałem jako malec na te tereny, słyszałem jeszcze „chachłacki” język, będący mieszanką polskiego i ukraińskiego. Teraz, w przeciwieństwie do Podlasia, już się go nie spotyka. Można gdzieniegdzie dostrzec kresową architekturę, nieliczne cerkwie i prawosławne cmentarze. Przyroda nadal piękna, choć resztki stepu można zobaczyć tylko w rezerwatach. Za to rzeka Bug nadal dzika i piękna, z charakterystycznymi błoniami nadbużańskimi. W Hrubieszowie, ludowe nazwy jak „Kozacki Róg” i „Tatarska Góra”, przypominają o dawnych Kresach Rzeczypospolitej.
Klaudiusz Wesołek

REKLAMA

NAJCZĘŚCIEJ CZYTANE

WIĘCEJ

WIĘCEJ W TELEGRAFIE

- Advertisement -spot_img